Silur (Kỷ – Hệ)

• Main Author: Tống, Duy Thanh
• Format: Article
• Language: other
• Published: H. : ĐHQGHN 2017
• Subjects: Sinh giới trong Silur; Hoạt động kiến tạo; Cổ địa lý và khí hậu; Silur ở Việt Nam
• Online Access: http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/18076
• Institution: Vietnam National University, Hanoi

Kỷ (hệ) Silur tiếp nối kỷ (hệ) Ordovic, bắt đầu cách nay 443 triệu năm và kết thúc cách nay 418 triệu năm trước khi chuyển sang kỷ (hệ) Devon; như vậy kỷ Silur dài 25 triệu năm [Bảng 1]. Hệ Silur do R.I. Murchison đề nghi xác lập năm 1835 và gọi tên theo bộ tộc cổ Silures sống ở xứ Wales (tây nam nước Anh). Ban đầu hệ Silur bao gồm tất cả các thể trầm tích nằm giữa Cambri và Devon và gồm hai thống là thống hạ hay Ordovic và thống thượng hay Gotland. Ranh giới trên của hệ Silur là một đề tài tranh luận suốt trong nhiều thập kỷ của cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Trước hết, ở Anh trầm tích màu đỏ (“Cát kết đỏ cổ”) chứa hóa thạch cá dường như chỉnh hợp trên Ludlov, được coi là đỉnh của Silur. Trong khi đó, ở các nơi khác trên thế giới “Cát kết đỏ cổ” bất chỉnh hợp trên Silur nên được coi là đáy của Devon. Mặt khác, khi thừa nhận “Cát kết đỏ cổ” là đáy của Devon thì phải chăng đó cũng là ranh giới trên của Silur? Đây là điều không rõ và khó đối sánh địa tầng với các nơi khác, vì “Cát kết đỏ cổ” nằm bất chỉnh hợp trên các trầm tích cổ hơn, như vậy có một khoảng khuyết vắng trầm tích nằm dưới “Cát kết đỏ cổ”. Năm 1960, Đại hội Địa chất Quốc tế lần thứ 21 phê duyệt Ordovic là một hệ độc lập nằm giữa Cambri và Silur. Khoảng khuyết vắng trầm tích vừa nêu trên được làm sáng tỏ nhờ nghiên cứu mặt cắt liên tục giữa Silur và Devon ở ngoại vi thành phố Praga (Cộng hòa Czech). Tại đây phân vị địa tầng Pridoli của Silur nằm chỉnh hợp trên Ludlov và dưới bậc Lochkov của Devon hạ (xem mục từ Devon). Ủy ban Địa tầng Quốc tế đã thông qua (2008) việc phân chia địa tầng Silur gồm 4 thống và các bậc của mỗi thống, riêng Pridoli không phân chia thành các bậc (Bảng 1). Kỷ Silur là thời gian hoạt động tạo núi Caledoni về cơ bản kết thúc.