Đánh giá biểu hiện của các gen liên quan tới con đường tín hiệu JAK/STAT ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan có nhiễm virus viêm gan B

• Main Author: Trần, Thị Phương Thảo
• Other Authors: Hoàng, Văn Tổng
• Format: Theses and Dissertations
• Language: Vietnamese
• Published: 2020
• Subjects: Sinh học thực nghiệm ; Tế bào; 572.8
• Online Access: http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/93338
• Institution: Vietnam National University, Hanoi

Ung thư gan là loại ung thư phổ biến thứ sáu và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư trên toàn thế giới vào năm 2018 với khoảng 841000 trường hợp mới và 782000 ca tử vong hàng năm. Nhiễm virus viêm gan B (hepatitis B virus- HBV) mạn tính là nguyên nhân chính dẫn tới ung thư gan (Hepatocelluar carcinoma -HCC). Một trong những cơ chế đáp ứng miễn dịch bẩm sinh ở cơ thể bệnh nhân khi bị nhiễm virus là sự tiết ra các interferon và các cytokine khi kích hoạt quá trình viêm thông qua con đường tín hiệu JAK/STAT (Janus kinase/signal transducers and activators of transcription - con đường truyền tín hiệu và hoạt hóa phiên mã). Con đường JAK/STAT được hoạt hóa quá mức sẽ dẫn tới sự hoạt hóa quá mức của các gen liên quan đến con đường này trong đó có các oncogene, từ đó dẫn tới ung thư. Do đó, trong nghiên cứu này, chúng tôi tìm hiểu mức độ biểu hiện của các gen liên quan tới con đường tín hiệu JAK/STAT ở mô ung thư và mô lành. Tìm hiểu mối liên quan giữa mức độ biểu hiện của các gen nghiên cứu với các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan có nhiễm virus HBV. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã tiến hành tách RNA tổng số từ các cặp mô gan ở những bệnh nhân HCC và được pha loãng về cùng một nồng độ 10ng/µl. Mức độ biểu hiện mRNA của 76 gen liên quan đến con đường tín hiệu JAK/STAT được xác định bằng phương pháp QuantiGene Plex và được phân tích mối liên quan với các thông số lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân HCC. Kết quả phân tích cho thấy sự biểu hiện của 41 gen trong tổng số 76 gen nghiên cứu có sự khác biệt giữa mô LCU và mô u. Trong số 41 gen thì 14 gen nằm trong nhóm gen tín hiệu bao gồm các gen EPOR, IL4R CSF1R, EGFR, FAS, TSLP, GHR, IFNAR1, IL10, IL10RA, LEP, LEPR, IL6ST và PRLR có mức biểu hiện giảm trong mô u so với mô LCU. Ngược lại, các gen INSR, CNTFR và IL4R có biểu hiện tăng trong mô u so với mô LCU. Trong nhóm gen JAK/STAT, các gen JAK1, JAK2, STAT2, STAT3, STAT4, STAT6 có mức biểu hiện ở mô u thấp hơn so với mô LCU, ngược lại gen STAT5B có mức biểu hiện trong mô u cao hơn so với mô LCU. Trong nhóm các gen đích của con đường tín hiệu, thì các gen A2M, CCND1, CEBPB, CRK, GPB, MPL và CRP có biểu hiện trong mô u thấp hơn so với mô LCU. Trong nhóm gen điều hòa, các gen CISH, SOCS2, PTPN6, PTPRC và SMAD1 có biểu hiện thấp hơn trong mô u so với mô LCU; ngược lại, các gen SOCS3, SLA2, PTPN1, SMAD3 và SMAD2 biểu hiện cao hơn trong mô u so với mô LCU. Khi đánh giá tương quan mức độ biểu hiện giữa mô u và mô LCU của 41 gen nói trên giữa mô u và LCU nhận thấy các gen: LEP, CNTFR, EGFR, FAS, IL4, IL4R, INSR, PRLR, STAT5B, CEBPB, MPL và CISH có tương quan thuận trong biểu hiện gen giữa mô u và mô LCU. Mối liên quan giữa mức độ biểu hiện gen với các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng được phân tích bằng phương pháp hồi quy đa biến. Tỷ lệ biểu hiện gen SOCS2 giữa mô U/LCU tương quan thuận với mức độ biệt hóa. Tỷ lệ biểu hiện gen TSLP giữa mô U/LCU tương quan nghịch với kích thước khối u. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của các gen FAS, STAT1 và CEBPB tương quan với mức độ xâm lấn mạch. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của hai gen STAT1 và ISG15 tương quan với nồng độ Fibrinogen. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của các gen IL10, JAK1, STAM2, THPO, STUB1, IL20, IL10RB và IL4R tương quan với hoạt độ AST. Tỷ lệ biểu hiện gen IL10 giữa mô U/LCU tương quan thuận với hoạt độ ALT. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của các gen CSF1R, STUB1 và SOCS tương quan với nồng độ AFP. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của hai gen FAS và PGK1 tương quan với nồng độ CEA. Tỷ lệ biểu hiện giữa mô U/LCU của các gen IL10, JAK2 và STAT5A tương quan với chỉ số MELD. Từ những kết quả phân tích trên, chúng tôi đưa ra kết luận: Đã xác định được mức độ biểu hiện mRNA của 76 gen liên quan đến con đương tín hiệu JAK/STAT ở mô u và LCU của bệnh nhân HCC. Mức độ biểu hiện của một số gen liên đến con đường tín hiệu JAK/STAT có tương quan giữa mô u và LCU và có liên quan đến biểu hiện lâm sàng của HCC. Nghiên cứu này cho thấy con đường tín hiệu JAK/STAT đóng một vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của ung thư gan.