Thi hành quy định về dân chủ trực tiếp trong Hiến pháp 2013

• Main Authors: Hoàng, Thị Thu Thuỷ, Vũ, Công Giao
• Other Authors: Hội thảo Khoa học Đánh giá 5 năm thi hành Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 : Hà Nội, 9/2018
• Format: Conference or Workshop Item
• Language: Vietnamese
• Published: Đại học Quốc gia Hà Nội 2020
• Subjects: Hiến pháp 2013; Luật hiến pháp; Thi hành hiến pháp; Dân chủ trực tiếp; Pháp luật Việt Nam; Dân chủ
• Online Access: http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/94827
• Institution: Vietnam National University, Hanoi

Dân chủ trực tiếp (direct democracy) là một trong hai dạng thức chính của dân chủ (dạng thứ hai, ngược lại với dân chủ trực tiếp, là dân chủ đại diện - representative democracy). Với dân chủ trực tiếp, người dân tự mình (chứ không phải thông qua những người do mình bầu ra như trong dân chủ đại diện) quyết định các luật lệ và chính sách quan trọng của cộng đồng và đất nước. Theo nghĩa đó, dân chủ trực tiếp gắn liền với nguồn gốc bản chất của khái niệm dân chủ (demokratia/δημοκρατία – tiếng Hy Lạp) mà có nghĩa là “quyền lực/sự cai trị của nhân dân” (power/rule of the people). Chính vì vậy, dân chủ trực tiếp đôi khi còn được gọi là dân chủ đích thực/nguyên nghĩa - pure/true democracy), và được xem là biểu hiện cho chính quyền của dân, do dân và vì dân. Một trong những mô hình thực tế đầu tiên về dân chủ trực tiếp là nhà nước dân chủ chủ nô Aten (Hy Lạp, 508-322 trước Công nguyên), mà trong đó tất cả công dân có quyền bỏ phiếu để trực tiếp quyết định các vấn đề của nhà nước. Tuy nhiên, chế độ dân chủ trực tiếp ở Aten chưa hoàn chỉnh, bởi quyền bỏ phiếu chỉ được trao cho các công dân nam, còn phụ nữ, người nước ngoài và nô lệ không được hưởng quyền này. Mô hình dân chủ trực tiếp kiểu này tiếp tục được vận dụng và phát triển trong nhà nước La Mã cổ đại (509-27 trước Công nguyên), biểu hiện ở việc các công dân nam của đế quốc La Mã có quyền bỏ phiếu bầu ra các quan chức và thông qua các đạo luật do nhà vua và nghị viện xây dựng.