โครงการการย้อมสีธรรมชาติกับวัตถุดิบที่ใช้ทำผ้าจวนตานี

• Main Authors: จุรีรัตน์ บัวแก้ว, เกื้อ ฤทธิบูรณ์, โสภา เชี่ยวชาญวุฒิวงศ์
• Other Authors: Faculty of Liberal Arts (Educational Foundation)
• Format: Technical Report
• Language: Thai
• Published: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 2022
• Subjects: สีย้อมและการย้อมสี; ฝ้าย; ผ้าจวนตานี
• Online Access: http://kb.psu.ac.th/psukb/handle/2016/17586; https://tnrr.nriis.go.th/#/services/research-report/detail/300090
• Institution: Prince of Songkhla University

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาชนิตวัสดุให้สีจากธรรมชาติที่มีอยู่ในท้องถิ่น เพื่อใช้ในการย้อมเส้นด้ายฝ้าย ศึกษาเทคนิคและวิธีย้อมเส้นด้ายฝ้ายเพื่อเป็นวัตถุดิบสำหรับ ทำผ้าจวนตานีด้วยสีย้อมธรรมชาติที่มีอยู่ในท้องถิ่น สำหรับวิธีการวิจัยใช้การทดลองสกัดสีจาก พืชที่มีอยู่ในท้องถิ่นจำนวน 12 ชนิดและทดลองย้อมเส้นด้ายฝ้าย ผลการวิจัยพบว่า การคัดวัสดุให้สีจากพืชที่หาได้ง่ายในท้องถิ่นที่นำมาศึกษาครั้งนี้มี 2 ชนิด ซึ่งสามารถนำมาใช้ในการสกัดสีทำให้ได้สีดังต่อไปนี้ เปลือกต้นโกงกางใบเล็กและ เปลือกต้นสนทะเลได้สีน้ำตาลแดง เปลือกต้นเสม็ดชุนและเปลือกต้นมะม่วงหิมพานต์ได้สี น้ำตาล เปลือกต้นมะขามเทศได้สีครีม สีน้ำตาลอ่อนและสีกากีเข้ม กิ่งสดมะพูตได้สีเหลือง เปลือกต้นเพกาได้สีครีม สีเหลืองเขียวอ่อนและสีกากี ส่วนใบเพกาได้สีครีม สีเหลืองเขียวและสีกากี ใบหูกวางและใบเสม็ดขาวได้สีเหลืองอ่อนและสีกากีเข้ม ใบคุระได้สีดำ ไม้ฝางได้สีแดงและสีม่วง ใบและก้านครามได้สีน้ำเงิน สำหรับเทคนิคการสกัดสีและย้อมเส้นด้ายฝ้ายพบว่า การคัดวัสดุให้สี ด้วยการสกัดสีที่ให้เฉดสีเหลืองคือ กิ่งมะพูดสดร่วมกับมอร์แดนท์สารส้มหรือน้ำปูนใสหรือน้ำด่าง ได้เส้นด้ายฝ้ายสีเหลืองสวยที่สุต เฉดสีแดงคือเปลือกต้นโกงกางใบเล็กทับครั่งและใช้มอร์แดนท์ สารส้มทำให้ได้เส้นด้ายฝ้ายสีแดง เฉดสีดำคือ ใบคุระร่วมกับมอร์แดนท์น้ำสนิมเหล็กทำให้ได้ เส้นด้ายฝ้ายสีดำ เฉดสีม่วง คือไม้ฝางย้อมร่วมกับมอร์แดนท์จุนสีทำให้ได้เส้นด้ายฝ้ายสีม่วง ส่วนเฉดสีน้ำเงินคือ ใบและก้านของต้นครามที่ผ่านการเตรียมน้ำครามมาเรียบร้อยแล้วได้เส้นด้าย ฝ้ายสีน้ำเงิน